مقاومت آجر

یکی از مهمترین عمل هایی که در جهت افزایش میزان مقاومت آجر میتواند موثر باشد در طریقه به عمل آوردن ملات، نوع خاک و طریقه پخت آجر می باشد. ماهیت آجر از نظر نیروی کششی ناپایدار است چون دارای خلل و فرج و تخلخل بالایی است. ولی از نظر شیمیایی پایداری بالایی دارد و از نظر فیزیکی دارای سختی و انعطاف پذیری بالایی نیز می باشد. در کل نقطه قوت آجر نیروی فشاری متناسب و مقاومت گرمایی بالا و نقطه منفی آن مقاومت کششی پایین است.

مقاومت آجر شامل مقاومت فشاری، مقاومت در برابر یخ زدگی، مقاومت در برابر آتش سوزی و میزان مکش آب است. تقویت سطح کیفی مصالح ساختمانی مانند آجر که شامل چگونگی ساخت، دیتیل های اجرایی و اتصالات و تمهیداتی جهت سبک سازی مصالح و بهره گیری از اجزایی هم چون کلاف های افقی که درجه نرمی ساختمان را می افزایند، همگی آنها موجب افزایش مقاومت و استحکام بنا می شوند.

مقاومت فشاری آجر

از جمله معیار های مهم در استحکام و پایداری آجر، مقاومت فشاری بالا و جذب آب آن است. مقاومت فشاری اجر به کیفیت مواد خام و دمای پخت آن بستگی داشته که امروزه با بهبود شرایط تهیه آجر و بالا رفتن سطح کیفی مواد اولیه آن، مقاومت فشاری نیز به نسبت مطلوبی افزایش یافته است.

تعیین مقاومت فشاری آجر

وسایل مورد نیاز :

جک فشاری، کولیس و آجر

روش انجام آزمایش:

از آنجا که باید نیرو را به صورت غیر متمرکز (نه فشار نقطه ای) وارد کرد، در نتیجه سطح آجر باید صاف باشد که می توانیم از ۲ طریق این سطح را ایجاد کنیم:

1. به وسیله ی سایش
2. به وسیله روکش: روکش نباید دارای ضخامت محسوسی باشد تا در برابر فشار از خود مقاومت نشان دهد. به عنوان مثال می توان از گوگرد مذاب استفاده کرد.  

آجری که برای آزمایش انتخاب می کنیم را اندازه گیری می کنیم، سپس  آن را در زیر جک فشاری قرار داده و بر آن نیرو وارد می کنیم تا زمانی که صدای ترک خوردن آجر به گوش رسد. سپس عدد ثبت شده بر روی گیج را می خوانیم و ثبت میکنیم و  با توجه به رابطه زیر مقاومت فشاری آجر را اندازه گیری می کنیم:  

              T = P/A 

T= مقاومت فشاری

P= فشار وارده

A=مساحت سطح آجر

(برای آجر سفالی هم می توانیم مانند بالا عمل کنیم ولی تنها تفاوتی که در آجر سفالی موجود می باشد این است که نیازی نیست سطح سوراخ ها را از سطح کل کم کنیم)

استاندارد این آزمایش :

حداقل مقاومت فشاری اجر نباید از ۸۰ kg/cm کمتر باشد و میانگین آنها نیز نباید از ۱۰۰ kg/cm کمتر باشد.

مقاومت آجر در برابر مکش آب

مکش آب با میزان مقاومت اجر نسبت عکس دارد. این فاکتور یکی از معیار های مهم در دوام و استحکام آجر می باشد. مکش آجر عبارت است از قدرت جذب آن در تماس با آب و در واقع این مقدار، رابطه مستقیمی با عملکرد آجر در تماس با ملات دارد. به این معنا که آجر مرغوب نباید بعد از ۵ الی ۶ ساعت در داخل اب ماندن ۴۰ درصد آب به خود جذب نماید و در غیر این صورت نامرغوب بودن آن را نشان خواهد داد که همین عامل بر چسبندگی میان ملات و آجر و در نهایت مقاومت نهایی آن تاثیر می گذارد.

آزمایشی برای میزان مکش آب انجام شده که به شرح زیر می باشد:

ابتدا آجر به طور کاملا خشک وزن می شود، سپس دو تکه نبشی در داخل ظرف اب کم عمق طوری قرار داده می شود که آب تا ۳ الی ۴ میلی متر بالای نبشی ها را بگیرد، سپس آجر خشک را روی نبشی ها قرار می دهند و تا ۶۰ ثانیه منتظر می مانند. سپس آجر را با یک پارچه مرطوب خشک میکنند و دوباره آجر را وزن می کنند که این تغییر وزن میزان مکش آب را نشان خواهد داد. برای تعیین مقاومت خرد شدگی آجر نیز روش هایی وجود دارد که در بیشتر موارد تولید کنندگان آجر این اطلاعات را در اختیار خریدار می گذارند.

مقاومت آجر در برابر یخ زدگی

یکی از مهمترین مشخصات آجر میزان مقاومت آن در برابر شرایط محیطی هم چون یخ زدگی می باشد. آجر های مورد استفاده در نما باید در برابر یخ زدگی مقاوم باشند. این مصالح مورد نظر را بر مبنای مقاومت در برابر یخ زدگی دسته بندی می کنند. این نوع دسته بندی به وسیله تولید کنندگان آجر انجام می شود و اطلاعات آن بر روی بسته های آجر و یا به نحو دیگری در اختیار مصرف کنندگان قرار می گیرد.

مقاومت آجر در برابر آتش سوزی

اصلی ترین عامل پخت آجر میزان حرارتی است که به آن داده می شود. اگر حرارت کمتری به آجر داده شود آجر نمیتواند مقاومت لازم را به دست آورد. ولی میزان حرارت بالاتر موجب آسیب دیدن مواد تشکیل دهنده آجر می گردد. میزان تراکم حجم آجر می تواند بر مقاومت آن در برابر آتش سوزی بیفزاید، به همین دلیل آجر های توپر نسبت به آجر های تو خالی و مجوف دارای مقاومت بیشتری در برابر آتش سوزی هستند.

مقاومت اجر به این معنی است که آجر تا چه دمایی می تواند گرما را تحمل کند و در برابر آتش از خود مقاومت نشان دهد. ما می دانیم که آجر در دمای زیادی پخته می شود و همین عامل باعث می شود که آجر در برابر گرمای زیاد مقاومت خوبی از خود نشان دهد و در بعضی مواقع بر اثر گرمای زیاد برخی از مواد اولیه تشکیل دهنده آجر ذوب شوند یا حتی امکان دارد بر اثر گرمای زیاد سطح آجر پوسته پوسته شود که همه این عوامل نمی توانند مقاومت کلی آجر را در برابر آتش سوزی از بین ببرد. مقاومت اجر های مختلف در برابر آتش سوزی متفاوت است.

مقاومت آجر در برابر نیروی زلزله

با توجه به قرار گیری کشور ایران بر روی گسل های متعدد و نیز بهره گیری از خشت و آجر به عنوان تنها ماده ساختمانی موجود که فاقد استحکام در برابر زلزله می باشند، همواره با ضعف های زیر بنایی این چنین مواجه بوده است. مهمترین نقطه ضعف این بناها در دیوار اجری، بیشتر فصل مشترک آجر و ملات است.

عوامل موثر در مقاومت دیوار های آجری

دو عامل مهم در مقاومت دیوار های آجری عبارتند از:

۱.زنجاب کردن آجر

زنجاب کردن آجر به عملی گفته می شود که در آن آجر را قبل از به کار گیری در ساختمان و در جهت افزایش گیرایی ملات در آب فرو می برند. پاشیدن آب کافی روی اجر در حدود ۲ دقیقه در آب کافی می باشد. در این عملیات اگر اجر ها خوب زنجاب نشوند، آب ملات را جذب کرده و ملات به اصطلاح می سوزد. البته اگر آجر بیش از حد لزوم از آب اشباع شده باشد، ملات به اندازه کافی به آن نمی چسبد. هم چنین در این صورت مقداری از آب آجر به درون ملات منتقل می گردد و نسبت آب به سیمان در ملات افزایش می یابد و ضمن ضعف در پیوند، از مقاومت آن کم میشود.

۲.دوغاب ریزی روی دیوار های آجری

این عمل موجب افزایش مقاومت دیوار پس از اجرا می شود. مقاومت ضربه ای دیوار آجری می تواند تا حدود ۷۰ هزار برابر افزایش پیدا کند. ساختمان های قدیمی حاکی از رعایت اصولی در ساختمان های اجری می باشند که در حد آیین نامه های امروزی هستند. گذشت زمان ثابت کرده که بسیاری از آنها در طول زمان مقاومت خوبی از خود نشان داده اند.

با توجه به زلزله خیزی کشورمان توصیه می شود که دیوار های آجری به صورت مسلح ساخته شوند که مسلح کردن دیوار های آجری میتواند به شکل های گوناگون انجام شود که عبارتند از:

• استفاده از دیوار دو جداره آجری و قرار دادن یک شبکه فولادی و دوغاب ریزی بین آن
• عبور دادن میل گرد از درون سوراخ های آجر و وصل کردن آنها به یکدیگر که برای طراحی و ساخت این گونه اعضاء باید به آیین نامه های مربوطه رجوع کرد.