آجر عراقی چیست؟

آجر عراقی یکی از انواع آجرهایی است که در ساختمان سازی کاربرد دارد. لفتون، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان اصفهان است. این نوع آجر برای نخستین بار در روستای لفتون تولید شد و نام آن از زادگاهش گرفته شده است اما امروزه در شهرهای مختلف استان اصفهان و استان‌هایی مثل یزد تولید می‌شود. این نوع آجر که در گذشته بنا به درخواست کشور عراق تولید می شده به آجر عراقی یا آجر صادراتی مشهور شده است.  استفاده از این آجر موجب صرفه جویی در زمان و مصالح مصرفی می شود. از انواع این آجرها می توان به  آجر لفتون عراقی و آجر عراقی اصفهان اشاره کرد واین نوع آجر در ۲سایز ۷*۱۱* ۲۳و ۷*۱۰*۲۲ ارائه میشود و دارای ۱۰ سوراخ می باشد.

آجر عراقی مورد استفاده ی سایز های بزرگ در دیوار چینی محوطه ها، حصارباغ ها و ویلاها، سوله ها و حیاط منازل به کار می رود و سایز کوچک آنها در چیدن دیوار اتاق ها، تراس ها، درپوش حمام و دستشویی و زدن سقف به کمک تیر آهن مورد استفاده قرار می گیرد. نوع مرغوب این آجر در اتمام کار بند کشی می شود و همزمان کار نما را هم انجام می دهد. آجر لفتون دارای مدل‌های مختلفی است و از خاک رس تولید شده و در کوره پخته می شود.

مشخصات آجر عراقی

بهترین خاک رس برای پخت آجر در اصفهان یافت می شود. خاک رس منطقه اصفهان هیچ ناخالصی ندارد و بسیار مناسب آجر می‌باشد. پرمصرف ترین آجر لفتون، آجر ۱۰ گل می باشد. این آجر دارای ۱۰ سوراخ می باشد. این سوراخ ها به منظور کاهش وزن آجر، عایق بندی و ایجاد خلاء بوجود آمده اند. آجر لفتون که در شهرهای مختلف ایران به نامهای بهمنی، زبره و ده سوراخ معروف است که سه طرف نما می باشد و کاربرد اصلی این آجر برای دیوار چینی و سقف و سوله است. از این آجر بیشتر برای دیوارهایی که باید وزنی تحمل کرده یا فشار بر آن است استفاده می کنند. این آجر معمولا به صورت پازلی چیده می شود تا تحمل آن در برابر فشار و وزن بیشتر شود.

 آجر به صورت دوبله یعنی دوقلو به سفارش تولید می شود. این آجر که به آجر لفتون یا آجر نما لفتون یا آجر زبره یا آجرنما زبره یا آجر نما سوراخدار یا آجر سوراخدار یا آجر نما سوله سازی معروف است به صورت دو کاربرده مصرف میشود یعنی هم میتوان با آن دیوار های حایل و غیر حایل را ایجاد کرد و هم پس از مراحل ایجاد دیوار و بند کشی نیازی به ایجاد نمای مجدد نمی باشد. استفاده از این آجر موجب صرفه جویی در زمان و مصالح مصرفی می شود. دیوارهایی که با این نوع آجر ساخته می­شوند را می توان در ضخامت های ۲۰ و ۳۵ سانتی متر اجرا نمود.

رنگ بندی آجر عراقی

رایج ترین آجر دستی سنتی آجر عراقی میباشد که به شیوه آجر نمای قزاقی کاملا سنتی تولید ‏می شود. بشر از هزاران سال پیش همانگونه آجر تولید می کرد که در حال حاضر آجر عراقی را ‏تولید می کند ولی امروزه در نمای ساختمان های مدرن به‌کار برده می شود. این آجرهای ‏سنتی کاملا به صورت دستی و در رنگ های خاکی، زرد، پوست پیازی، قرمز اخرائی، آتشی و ‏حنائی ساخته می شود‎.

کاربرد آجر عراقی

از این آجر برای ساخت دیوارهای سوله و باغ با سه طرف نما و همچنین جهت ساخت و نما کردن دیوارهای بیرونی و داخلی ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد . جهت ساخت دیوارهای بیرونی و داخلی و همچنین دیوارهای باربر و غیر باربر استفاده می شود و چون این آجر درجه یک بوده و در شاخه آجر نما قرار می گیرد، دیوار ساخته شده پس از بندکشی بین آجرها، در سطح در نهایت دارای نمائی یکدست و شکیل خواهد شد و دیگر هیچ نیازی به انجام عملیاتی اضافی برای نماکاری نمی باشد.

واکوب کردن آجر

واکوب کردن عملیاتی است که بر روی خشت خام به منظور قالب زنی قبل از پخت آن صورت می گرفته است. زمان عملیات واکوب کردن، پس از خشت زدن و دو نم شدن خشت ها بوده تا بدین وسیله کیفیت خشت ها پس از پخت بهتر گردد. گل خشت زنی پس از اینکه از قالب خارج می گشت و در مقابل نور خورشید قرار می گرفت در حدود نیمی از رطوبت خود را از دست میداد.

در این هنگام استاد خشت زن پاره تخته ای که اندازه آن مانند تخته ماله استاد کاران بنایی بوده را در دست می گرفت و خشت های دونم را از زمین برداشته و اطراف خشت را با آن به حالت صاف و یکنواخت در می آورد به طوری که زاویه های خشت به طور کامل قائمه گردد. گل خشت زنی در زمان کار از معایب بیشتری برخوردار بوده و بایستی به راحتی داخل قالب جای گیر شود، بیشتر مشکل خشت در هنگام برگردان نمودن قالب ها بوده و برخی از خشت ها حالت گونیا بودن خود را از دست می دادند.

در اصطلاح به زایده های گلی که به لبه خشت می چسبیده ناخنک می گفتند. عمل واکوب کردن جهت بر طرف نمودن نقص های این چنینی انجام می پذیرفته است. خشت ها را پس از عمل صافکاری به طور شبکه یا زنجیره ای روی هم می چیدند تا به طور کامل خشک و آماده ورود به کوره گردد. این خشت ها پس از پخت، جهت روکار چینی آماده و به دور از هر گونه شکل های فنی بوده اند.

ورقه ورقه شدن آجر

اگر هوایی که بین ذرات خاک رس وجود دارد، بر اثر خرد شدن یا ساییده شدن و فرآیند های دیگر خارج نشود و باعث تشکیل یک لایه نازک روی آجر شود، این لایه نازک پس از قرار گرفتن در معرض شرایط جوی ور می آید و سبب بروز ورقه ورقه شدن سطح آجر می گردد.

انواع کوره های آجر پزی

۱.کوره سنتی یا چاهی

این کوره که دارای کانون حرارتی ثابت و خشت ثابت است. به صورت تنوری، استوانه ای و چاهی به ابعاد مختلف و قطر های متفاوت ساخته میشود. در این روش خشت خام را در کوره( چاه) چیده و جلوی آن را تیغه می کنند. سپس کانون حرارتی در پایین چاه روشن شده و پس از مدت معینی که درجه حرارت کوره به اندازه دلخواه رسید، خاموش می گردد و تیغه ورودی را خراب می کنند و صبر می کنند تا آجر ها سرد شوند و سپس آنها را تخلیه می کنند. مجموع زمان پخت حدود ۱۵ روز طول می کشد.

۲.کوره هوفمان

این کوره دارای کانون حرارتی متحرک و خشت ثابت است. کوره هوفمان یا حلقوی در ایران نیز متداول است. این کوره از مجموعه ای از اتاقک ها یه حجره ها ساخته میشود که به صورت تقریبا بیضی شکل دور تا دور مرکزی ب نام کانون حرارتی قرار می کیرند. این حجره ها دارای دو دریچه تخلیه و بارگیری و خروج بخار آب و گاز از بیرون بوده و یک دریچه از داخل برای ارتباط با کانون حرارتی دارند.

در این کوره پخت آجر به طور یکنواخت و با استحکام خوب و یکسان انجام میگیرد. این کوره ها ظرفیت ۶۰۰ تا ۹۰۰ هزار عدد آجر را در یک دور پخت دارند و از زمان چیدن خشت تا مرحله خارج کردن آجر، ۸ تا ۱۵ روز طول می کشد.

۳.کوره تونلی

این کوره که در بین انواع کوره ها، مناسبترین و ایده آل ترین است دارای کانون حرارتی ثابت و خشت متحرک است. در این کوره خشت خام به وسیله یک واگن بر روی ریل حرکت کرده و از ابتدای کوره به طرف مرکز می رود که حرارت در آنجا ماکزیمم است، در ادامه مسیر واگن دوباره به طرف انتهای کوره میرود که به تدریج حرارت کمتر شده و به دمای محیط میرسد، که قابل خارج کردن از کوره است.

طول کوره هر چه بیشتر باشد، مرغوبترین آجر ها حاصل میشود، زیرا شوک حرارتی کمتری به آجر وارد میشود. در این کوره کنترل حرارتی بسیار دقیق و با دستگاه های حساس انجام میشود و آجر تولیدی دارای کیفیت بالا به دلیل دریافت حرارت مناسب به طور یکنواخت است و البته از نظر ساخت، راه اندازی، نگهداری، سرویس و تعمیرات پر هزینه میباشد.