انواع آزمایشات آجر

آجر یکی از مصالح ساختمانی می باشد که با خلق و خوی بشر بسیار سازگار بوده و در هر دورانی از تاریخ به نوعی مورد استفاده واقع شده است و به عنوان یکی از متداول ترین و پرکاربرد ترین مصالح بنایی می باشد که در میان مجریان ساختمان مطرح است. به منظور ساختن ساختمان های با دوام باید از آجر و همچنین مصالح ساختمانی با کیفیت استفاده کنیم زیرا کیفیت بهتر مصالح ارتباط مستقیم با دوام ساختمان دارد. انواع آزمایشات آجر برای تعیین کیفیت آجر به کار گرفته می شود.

به طور معمول آزمایشات آجر همان گونه که در آزمایشگاه انجام می شود با همان کیفیت هم در کارگاه قابل اجرا می باشد، به جز اندک آزمایشاتی که مانند آزمایش مقاومت فشاری آجر که به تجهیزات آزمایشگاهی فقط نیاز دارد. در این مقاله به آزمایش های مهمی که روی آجر انجام می شود، اشاره می کنیم.

انواع آزمایشات آجر

۱. آزمایش مقاومت فشاری (COMPRESSIVE STRENGTH TEST)

این آزمایش برای تعیین مقاومت فشاری آجر انجام می شود. همینطور این آزمایش را به نام مقاومت در برابر شکنندگی آجر (crushing strength test of bricks) میشناسند. اغلب ۵ قالب آجر برای انجام این آزمایش انتخاب می کنند.

در آزمایشگاه آجر لفتون یا آجر سفال زیر دستگاه (crushing machine) قرار داده میشود تا شکسته شود و بیشترین فشاری که در آن آجر شروع به ترک برداشتن میکند ثبت می گردد. همین آزمایش را بر روی ۵ آجر دیگر هم انجام می دهند و میانگین نتیجه هایی که ثبت شده به عنوان مقاومت فشاری یا مقاومت در برابر شکنندگی آجر در نظر گرفته می شود.

برای تولید آجر با مقاومت فشاری بالا باید علاوه بر متریال مرغوب از روش های مدرن نیز برای تولید آجر استفاده شود. این آزمایش یکی از فاکتور های مهم در تعیین کیفیت و قیمت آجر لفتون در اصفهان می باشد.

به طور کلی مقاومت فشاری آجر های مختلف باید طبق استاندارد های شکل زیر باشند.

۲. آزمایش میزان جذب آب(WATER ABSORPTION TEST)

در این آزمایش ابتدا آجر را در حالت کاملا خشک وزن می کنند(W1)، سپس آجر را به مدت ۲۴ ساعت در آب می گذارند تا خیس بخورد و بعد از ۲۴ ساعت وزن آن را در خالت خیس اندازه گیری می کنند. اختلاف وزن در دو حالت خشک و خیس میزان آب جذب شده توسط آجر را نشان می دهد. سپس میزان جذب آب به صورت درصد مطابق فرمول زیر محاسبه میشود.
وزن آجر در حالت خیس = W2

وزن آجر در حالت خشک =W1
Water absorption (%) = [( W2-W1 ) / W1] * 100(درصد جذب آب)

هر چه میزان جذب آب کمتر باشد، کیفیت آجر مورد بهتر است. در کل آجری که میزان جذب آب آن کمتر از ۲۰% وزن آن باشد به عنوان آجر مرغوب شناخته می شود.

۳. آزمایش شوره زنی (EFFLORESCENCE TEST)

این آزمایش را به دلیل تشخیص وجود مواد قلیایی درآجر انجام می دهند. ابتدا آجر ها را به مدت ۲۴ ساعت کاملا داخل آب قرار می دهند، سپس آن ها را از آب خارج کرده و رها می کنند تا خشک شوند. بعد از آن که آجر ها کاملا خشک شدند هر آجر را برای یافتن نشانه های مواد قلیایی به صورت دقیق بررسی می کنند. اگر لایه ای سفید یا خاکستری روی سطح آجر مشاهده شد، به معنای وجود مواد قلیایی در آجر می باشد.

میزان لایه قلیایی شوره زدگی در تست آجر

• اگر لایه ای وجود نداشته باشد میزان لایه قلیایی صفر است.
• ۱۰% از سطح آجر کم ( مورد قبول۱۰)
• ۱۰%-۲۵% از سطح آجر متوسط
• ۲۵%-۵۰% از سطح آجر زیاد
• بیش از ۵۰% از سطح آجر بسیار زیاد ( جدی)

شوره زنی آجر فاکتوری می باشد که مهندسین حتما در انتخاب آجر باید در نظر بگیرند. مخصوصا برای آجر لفتون چهار طرف نما و سه طرف نما که خود آجر لفتون می تواند به عنوان نمای ساختمان در نظر گرفته شود. البته شوره زنی در آجر لفتون قرمز بسیار کمتر اتفاق می افتد و به همین علت آجر لفتون قرمز برای سوله ها و ساختمان هایی که نیاز به نما ندارند بسیار محبوب هستند. البته خاطر نشان شود که قیمت آجرلفتون قرمز از قیمت آجر لفتون زرد بالاتر است.

۴. آزمایش ضربه (IMPACT TEST)

یکی از انواع آزمایشات آجر آزمایش ضربه می باشد. در این آزمایش تعدادی از آجر ها از فاصله یک متری از سطح زمین رها می شوند، اگر آجر ها بشکنند نشان دهنده این می باشند که در مقابل ضربه از مقاومت خوبی برخوردار نیستند  و در نتیجه برای کار های ساختمانی مناسب نمی باشند. در صورتی که آجر های با کیفیت نباید در حین انجام این آزمایش بشکنند.

۵. آزمایش اندازه گیری مواد محلول

تکه هایی از نمونه آجرهای به کار گرفته شده در آزمایش را آسیاب کرده و از الک شماره ۱۰۰ (۱۵۰ میکرون) آن را عبور می دهیم و سپس میزان سولفات، اکسید کلسیم، اکسید منیزیم، اکسید سدیم و پتاسیم تعیین می شود. تعداد نمونه های لازم مطابق استاندارد ۱۰ عدد می باشد.

۶. آزمایش تلورانس ابعاد (DIMENSION TOLERANCE TEST)

 ۲۰ قالب از آجر ها را به صورت رندوم انتخاب می کنند و در یک ردیف کنار هم گذاشته می شوند تا تفاوت آن ها را در شکل، اندازه و رنگ نسبت به آجر استاندارد بررسی کنند.

۷. آزمایش صدا (SOUNDNESS TEST)

یکی دیگر از انواع آزمایشات آجر که به آن اشاره می کنیم آزمایش صدا می باشد. در این آزمایش دو قالب آجر به صورت تصادفی انتخاب شده و به شدت آنها را به هم می کوبند. اگر صدای این برخورد مانند صدای برخورد فلز باشد و آجر ها نشکنند، می توان نتیجه گرفت که از کیفیت خوبی برخوردارند.

۸. آزمایش تعیین تحدب و تقعر در آجر

بر اثر افزایش دمای کوره، ممکن است آجرهای کج شکلی تولید گردند که به عنوان آجرهای بد شکل شناخته شده اند که اگر در آجرهای لفتون شکل بسیار بدی نداشته باشند، برای آجرکاری زیر سطح قابل استفاده می باشند. در غیر این صورت به جای سنگدانه (پوکه) استفاده می شود. برای تعیین پیچیدگی در مورد تقعر و تحدب، سطح مقعر یا محدب آجر را روی شیشه ای صاف قرار میدهند و ارتفاع محلی را که بیشترین فاصله بین آجر و سطح شیشه را دارد، اندازه گیری می کنند. تعداد نمونه هایی که برای انجام آزمایش به کار گرفته می شود طبق استاندارد باید ۱۰ عدد باشد.

۹. آزمایش سختی (HARDNESS TEST)

برای فهمیدن سختی آجر، سطح آن را با یک جسم سخت خراش میدهیم. اگر اثری روی سطح آجر باقی نگذاشت آن آجر با کیفیت می باشد.

۱۰. آزمایش ساختار (STRUCTURE TEST)

در این آمایش یک آجر را می شکنند تا از وجود حفره و ترک آجر را بررسی کنند. اگر ترک یا حفره در آجر وجود داشته باشد آن آجر نامرغوب می باشد. در آجر لفتون قرمز به ندرت می توان در آن ترک یافت، هر چند در آجر لفتون زرد صادراتی اصفهان نیز همین موضوع صادق است. در مورد آجر سفال مخصوصا آجر سفال سقفی که ابعاد بزرگتری دارند، عدم وجود ترک در تیغه های جدا کننده حفره های آجر نشان دهنده کیفیت آجر سفال و همینطور آجر سفال سقفی می باشد.