آجر جوش و مشخصات فنی آن

آجر جوش به آجر هایی گفته می شوند که بسیار پخته شده اند و درنتیجه شکل آنها ناصاف و رنگ آن ها تیره است. زیرا از ته کوره ها به دست می آیند. از این گونه آجر ها در ساخت پی های ساختمان استفاده می کنند. آجر جوش را از نوع خاصی خاک که تحمل گرمایی بالایی دارد می­سازند. این آجرها در هنگام فرآیند آجرسازی، به دلیل خشک نکردن به موقع تشکیل می­شوند. آجر جوش در واقع به آجرهایی گفته می­شود که به هم متصل هستند و به دلیل مقاومت بالایی که دارند برای پی سازی و یا زیر سازی ساختمان­ ها مورد استفاده قرار میگیرند.

آجر جوش، یک آجر خاص در صنعت سفال پزی است که دارای اهمیت ویژه‌ای است از این اجر برای نماسازی ساختمان‌ها فرش کف پیاده روها پوشش بدنه و کف آبروها و مجراهای فاضلاب و تونل‌ها و ساختن دودکش‌ها، فرش کف کارخانه‌ها، انبارهای کشاورزی و سالن های دامداری پرورش طیور استخر های صنعتی و سایر موارد نظیر آنچه که گفته شد، استفاده‌‌ می گردد. آجر جوشی که به کار فرش کردن کف سواره رو و پیاده‌رو می‌رود، باید تاب ضربه پذیری بالایی داشته باشد. خیلی کم ساییده شود، زبر بوده و پس از سایش زبر بماند. آجر جوش برای پوشش دیواره تونل‌ها و گنداب روها نیز به کار می‌رود.

نحوه تولید آجر جوش

این آجر را با خاکی که در گرمای بیش از ۱۰۰۰ درجه خمیری نشود، می‌پزند و آن را بیشتر در کوره نگه می‌دارند تا دانه‌های خاک کمی عرق کرده و به هم بچسبند و آجر یک تکه شود. این آجر نباید در گرمای کوره خمیر گردد و باید تفاوت درجه عرق کردن و خمیر شدن خاک آجر جوش زیاد باشد. برای آنکه آجر کم عرق کند، به آن گداز آور می‌زنند، که آن بیشتر اکسید آهن است.

 اکسید آهن گذشته از اینکه گداز آور است،رنگ آجر جوشی را که در گرمای ۱۰۰۰تا ۱۲۰۰ درجه پخته را سرخ تا سیاه می‌کند. رنگ بهی آجر جوش از کم بودن اکسید آهن و فراوانی آهک و باز هاست. این آجر باید سخت باشد، لاشه نشود، ترد نباشد، ترک نداشته باشد، در برابر ضربه پایداری کند و لب پر نشود، کم ساییده شود، زبر باشد، و جای ساییده شده آن نیز زبر بماند، سطح شکسته شده آن شیشه‌ای نبوده، دانه‌دانه و پر باشد، در برابر یخبندان و جسم های شیمیایی پایدار باشد.

ویژگی های آجر جوش

تاب فشاری آجر جوش نباید از  N/mm^۲۳۵ کمتر باشد. آجر جوشی ساختمانی نباید بیش از ۶٪ و آجر فرش بیش از ۴٪ وزنش آب بمکد. وزن ویژه آجر جوش باید بیش از ۱٫۹ باشد. آجر جوشی که به کار فرش کردن کف سواره رو و پیاده‌رو می‌رود، باید تاب ضربه پذیری بالایی داشته باشد. خیلی کم ساییده شود، زبر بوده و پس از سایش زبر بماند. آجر جوش برای پوشش دیواره تونل‌ها و گنداب روها هم به کار می‌رود. از جمله ویژگی های آجر جوش که از ترکیب اکسید آهن و پودر سنگ آهک تولید می­شود این است که نباید ترد و لاشه گردد، بلکه باید سخت و مقاوم در برابر ضربه بوده و لب پر و ساییده نشود. آجر جوش در برابر یخ زدن و مواد شیمیایی مقاوم بوده و مقاومت فشاری بالایی دارد زیرا معمولا برای فرش کردن مسیرها و پیاده روها به کار می روند.

آجرجوش بیشتر از گونه های دیگر حرارت دیده در مجاورت آتش قرار داشته که در نتیجه آن جذب آب را از دست می دهد و در نتیجه آن را در پی یا در پله (جایی که پاخور زیاد است) به کار میبرند. از این نوع آجر، دو جوش نیز وجود دارد که سخت تر از  آجر جوش است. ( استفاده از آجر جوش در جاهایی که با آب ارتباط دارد، مناسب است و اندود ماسه آهک را روی آجر جوش می کشند. این آجر نباید در گرمای کوره عرق کند بلکه باید به صورت خمیر درآمده و ذرات آن به هم بچسبند. برای این منظور به آن گدازآور می افزایند که معمولا اکسید آهن است. اکسید آهن هم می­تواند دمای پخت آجر را کاهش دهد و هم رنگ آن را سرخ نگه می دارد. هرچه میزان آهک مورد استفاده در آجر بیشتر باشد، رنگ آن روشن تر خواهد شد.

نقش آهک در تولید آجر جوش

هر نوع از مواد معدنی که در تولید آجر به کار می رود، ویژگی های خاص شیمیایی و فیزیکی ایجاد می کند. آهک نیز به دلیل مشخصات خاص خود، برای تولید آجر جوش کاربرد دارد. به دلیل اینکه به این نوع آجر آهکی حرارت زیادی در مجاورت آتش داده می شود بنابراین جذب آب پائینی دارد به همین خاطر برای استفاده در پی ساختمان مناسب است. حتی برای سخت تر شدن آن می تواند پس از پخت اولیه و سرد شدن، دوباره آن را مورد پخت قرار داد که در نتیجه به آن آجر دو جوش می گویند. زمانی که این آجر در پی ساختمان به کار می رود، روی آن را با ماسه و آهک می پوشانند تا مقاومت آن در برابر رطوبت افزایش یابد.

نحوه قرار گیری آجرهای جوش در کوره

پیش از پختن آجرها باید با تدابیر ویژه آن ها را خشک کرده تا از به هم پیوستن خشت ها در طول فرآیند پخت جلوگیری شود، با این حال خطر به هم پیوستن همواره وجود دارد. معمولا به هم پیوستن آجرها بیش تر در نزدیکی شعله کوره های آجرپزی اتفاق می افتد. در این محل ها، آجرهای آن محل ذوب شده و شکل هندسی خود را از دست می دهند. این امر سبب به هم چسبیدن می گردد. علی رغم به هم چسبیدن این آجرها، این توده آجرهای به هم چسبیده بسیار مقاوم هستند.

 در کوره ها، خشت ها بر روی آتش به شکل مخروط ناقص قرار گرفته و سطح آنها را با گل می پوشانند. در این کوره آتش و آجر ثابت می مانند و فقط حرارت در قسمت های مختلف کوره متغیر است. این کار باعث می شود که کیفیت آجرها متفاوت شود. بعضی آجرها  که در کف کوره بوده اند را آجر جوش و آنهایی که در سطح مخروط ناقص بوده اند را آجر نیم پخته می نامند.

نکات استفاده از ملات در آجر جوش

آجر جوش در واقع همان خشت هایی اند که در قسمت آتش سوز کوره قرار می گیرند و ذوب می شوند و به هم می چسبند و به شکل جسمی در ردیف سفال های شیشه ای درمی آیند چون حالت مکندگی آب دارند از ملاتهای معمولی نمی توان استفاده کرد و از ملاتهای نوع ماسه سیمان یا مایه آهک استفاده میشود و در مواردی مصرف دارد که نیاز به دیوارهای مقاوم ومحکم  است.

سقف های آجری

یکی از جالب ترین و ارزشمندترین دستاورد های ایرانیان در حوزه معماری بهره گیری از خشت و آجر جهت پوشش دهانه های وسیع است. نمونه های بارز آن را میتوان در بسیاری از بناهای تاریخی مشاهده نمود. سقف های آجری امروزه تا حد زیادی منسوخ گشته اند و مصالح سفالی و یونولیت به عنوان ماده پوشاننده در انواع سقف ها جایگزین مناسب آنها گشته است.

انواع سقف های آجری ساختمان های آجری به صورت تخت، شیب دار و قوسی ساخته میشوند. ضوابط سقف های آجری مطابق با ضوابط مبحث هشتم مقررات ملی به قرار زیر است:

به طور کلی بخش طره ای سقف باید همزمان با سقف اجرا شده و تیر های آن در ادامه تیر های سقف قرار گیرند. به طور معمول در اجرای ساختمان های آجری بدون کلاف در زیر سقف یک کلاف افقی فولادی از تیر آهن حداقل نمره ۱۲ و یا معادل آن یا یک کلاف افقی بتنی با عرض حداقل مساوی ضخامت دیوار و ارتفاع ۱۵ سانتی متر و با حداقل ۴ میلگرد طولی نمره ۱۰ و میلگرد های عرضی نمره ۶ به فاصله حداکثر ۲۰ سانتی متر اجرا شود.